اگر میخواهید اجرائیه روی چک در کرمان صادر کنید یا درگیر مشکلات چک هستید، با ما تماس بگیرید. برای دریافت مشاوره حقوقی، کافی است روی دکمه “درخواست مشاوره حقوقی” کلیک کنید. کارشناسان ما همهروزه (حتی روزهای تعطیل) از ساعت ۷ صبح تا ۲۳ شب آماده پاسخگویی و راهنمایی شما هستند. ما در کوتاهترین زمان با شما تماس خواهیم گرفت.
همه چیز درباره چک؛ بایدها، نبایدها و نکات حقوقی مهم
چک یکی از پرکاربردترین ابزارهای مالی در معاملات روزمره مردم است. شاید شما هم بارها چک داده یا گرفته باشید؛ اما آیا از جنبههای حقوقی، کیفری و حتی خطرات احتمالی آن آگاهید؟ این مقاله بهطور کامل به مسائل حقوقی مربوط به چک، نکات ایمنی در صدور یا دریافت، و راهکارهای قانونی در زمان بروز اختلافات میپردازد.
📌 چک چیست؟
چک سندی است که صادرکننده به واسطهی آن، بانک را موظف به پرداخت مبلغ مشخصی به دارنده چک میکند. از نظر قانون، چک جزو اسناد تجاری محسوب میشود و میتواند در معاملات خرد یا کلان، ضمانت، پرداخت قسط، رهن یا خرید و فروش مورد استفاده قرار گیرد.
✔️ بایدهای مهم هنگام استفاده از چک
مبلغ چک را دقیق بنویسید.
عدد و حروف باید یکی باشند؛ هرگونه تناقض میتواند مورد سواستفاده قرار گیرد.تاریخ را با دقت وارد کنید.
چک بدون تاریخ میتواند مشکلات قانونی و اثبات سوءنیت طرف مقابل را دشوار کند.نام گیرنده را دقیق وارد کنید.
از نوشتن «در وجه حامل» پرهیز کنید، مگر در شرایط خاص و محدود.از قلمی استفاده کنید که پاک نشود.
خودکارهایی با جوهر پاکشو یا تغییر رنگ، زمینه جعل را فراهم میکنند.در معاملات سنگین حتماً قرارداد کتبی داشته باشید.
بدون قرارداد، اثبات دلیل صدور چک دشوار خواهد بود.از صدور چک سفید امضا خودداری کنید.
حتی به نزدیکترین افراد. این یکی از رایجترین دلایل بروز مشکلات حقوقی در کشور است.
🚫 نبایدهای مهم در استفاده از چک
چک ضمانت را بدون ذکر در قرارداد، تحویل ندهید.
اگر چک بابت ضمانت است، حتماً در قرارداد قید شود، وگرنه امکان اثبات آن در دادگاه سخت است.چک بدون رسید تحویل ندهید.
همیشه رسیدی کتبی یا پیامی مکتوب داشته باشید.چک کس دیگری را بهعنوان تضمین پشتنویسی نکنید.
مسئولیت آن ممکن است به شما برگردد.از معامله با چک در وجه حامل خودداری کنید.
در صورت سرقت یا گمشدن، شخص یابنده میتواند مبلغ را مطالبه کند.
⚖️ نکات حقوقی درباره چک
چک برگشتی:
اگر چک در تاریخ سررسید نقد نشود، دارنده چک میتواند با دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک، شکایت کیفری یا دعوای حقوقی تنظیم کند.چک کیفری چیست؟
چکی که بدون دلیل قانونی یا با سوءنیت صادر شده باشد و موجودی کافی نداشته باشد، میتواند جرم تلقی شده و منجر به صدور حکم زندان شود.چک حقوقی چیست؟
چکهایی که بابت ضمانت یا قرارداد خاصی صادر میشوند و قابل اثباتاند، معمولاً در قالب دعوای حقوقی پیگیری میشوند.
🛡 راهکارهای ایمنی در صدور و دریافت چک
از صحت هویت طرف مقابل مطمئن شوید.
استعلام چک از سامانه بانک مرکزی (صیاد) را فراموش نکنید.
اگر چک را برای تضمین میگیرید، حتماً علت آن را در قرارداد مکتوب بنویسید.
قبل از اقدام حقوقی، با یک وکیل مجرب مشورت کنید.
چک صیادی چیست و آیا قابل دور زدن است؟
📌 چک صیادی یعنی چه؟
«چک صیادی» به چکهایی گفته میشود که از طریق سامانه صیاد بانک مرکزی صادر و ثبت میشوند. این سامانه با هدف مقابله با جعل، کاهش چکهای برگشتی، و افزایش شفافیت مالی راهاندازی شده و از سال ۱۴۰۰ استفاده از آن برای تمام صادرکنندگان چک الزامی شده است.
تمام چکهای جدید دارای کد یکتا هستند و برای دریافت یا نقد شدن، باید در سامانه صیاد ثبت، تایید و رهگیری شوند.
🧩 چه اطلاعاتی باید در سامانه صیاد ثبت شود؟
وقتی چک صیادی صادر میشود، صادرکننده باید موارد زیر را در سامانه وارد کند:
شماره ملی یا شناسه ملی گیرنده چک
مبلغ دقیق چک
تاریخ سررسید
شماره شبای بانکی
گیرنده نیز باید وارد سامانه شود و چک را تأیید کند تا چک قابل استفاده باشد.
⚠️ آیا چک صیادی قابل دور زدن است؟
متاسفانه برخی افراد تلاش میکنند با روشهای سنتی یا تخلفات حقوقی، از ثبت در صیاد فرار کنند. راههایی که گاهی مشاهده میشود:
استفاده از چکهای قدیمی (غیرصیادی)
بعضیها هنوز چکهای قدیمی را استفاده میکنند. این کار غیرقانونی است و بانکها از پذیرش آنها خودداری میکنند.ثبت نکردن اطلاعات در سامانه
یعنی چک فیزیکی را بهصورت دستی مینویسند اما در سامانه صیاد ثبت نمیکنند؛ که در این صورت بانک، وجه را پرداخت نخواهد کرد.واگذاری چک به صورت غیررسمی (حامل)
انتقال چک به شخص سوم بدون ثبت در سامانه، یکی از راههاییست که عملاً اعتبار حقوقی ندارد و گیرنده نهایی در صورت برگشت خوردن نمیتواند شکایت کیفری کند.
✅ نکته مهم: چک صیادی فقط وقتی معتبر است که در سامانه ثبت و تأیید شده باشد. اگر کسی از ثبت چک در سامانه خودداری کند، به راحتی میتوانید معامله را متوقف کرده و درگیر دردسرهای بعدی نشوید.
⚖️ هشدار حقوقی مهم
اگر چکی به شما داده شود ولی در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، حتی اگر تمام اطلاعات روی چک فیزیکی وجود داشته باشد، هیچ تضمین قانونی برای وصول وجه آن ندارید.
همچنین، اگر شخصی چک را ثبت کند ولی شما به عنوان گیرنده آن را تأیید نکنید، چک از نظر بانک قابل نقد شدن نخواهد بود.
💡 راهکار امن چیست؟
قبل از قبول هر چک صیادی، استعلام بگیرید.
از طریق اپهای بانکی، یا سامانه بانک مرکزی، میتوانید چک را بررسی و تأیید کنید.
حتماً بعد از تأیید، رسید دیجیتال بگیرید یا از وضعیت تأیید چک اسکرینشات تهیه کنید.
صدور اجرائیه بر روی چک یعنی چه؟
وقتی چکی در موعد مقرر پرداخت نمیشود، دارنده چک میتواند از اداره ثبت اسناد رسمی (نه دادگاه) تقاضای صدور اجرائیه ثبتی کند. به این فرآیند، صدور اجرائیه بر روی چک یا اقدام از طریق اجرای ثبت گفته میشود.
چون چک یک سند لازمالاجراست (مثل سند رسمی)، میتوان بدون نیاز به طرح دعوا، برای وصول آن مستقیماً به اداره ثبت مراجعه کرد.
📌 شرایط اقدام از طریق اجرای ثبت
برای صدور اجرائیه روی چک، باید:
چک برگشتی در اختیار شما باشد
گواهی عدم پرداخت از بانک دریافت شده باشد
بانک محالعلیه در ایران باشد
چک به صورت رسمی صادر شده باشد (مثلاً صیادی، نه دستنویس یا چک سفید)
⚖️ مراحل صدور اجرائیه روی چک:
مراجعه به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی در شهر خود
معمولا دفاتر اسناد رسمی خاصی این فعالیت را انجام میدهندارائه اصل چک، گواهی عدم پرداخت و کارت ملی
تکمیل فرم درخواست صدور اجرائیه
بررسی اموال فرد توسط اداره ثبت (اموال غیر منقول و منقول ثبتی)
صدور اخطاریه رسمی به صادرکننده چک
در صورت عدم پرداخت وجه در مهلت قانونی (۱۰ روز)، اجرای ثبت میتواند:
اموال بدهکار را توقیف کند
ممنوعالخروجی صادر کند
از حسابهای بانکی برداشت کند
یا خودرو و ملک وی را توقیف نماید
حتماً پیش از هرگونه اقدام برای صدور اجرائیه بر روی چک، با یک وکیل باتجربه مشورت کنید. بدون آگاهی از روند قانونی ممکن است نهتنها نتیجهای نگیرید، بلکه باعث تضییع حق خود یا طولانی شدن فرایند شوید. بسیاری از افراد به دلیل ناآشنایی با جزئیات، درگیر مشکلات جبرانناپذیری شدهاند.
آیا وصول پول از چک صیادی ثبتشده بدون دردسر انجام میشود؟
خیر. هرچند چکهای صیادی نسبت به چکهای قدیمی شفافتر و قابل پیگیریتر هستند، اما همچنان ضمانت ۱۰۰٪ برای وصول وجه در تاریخ سررسید نیستند. اگر حساب صادرکننده موجودی کافی نداشته باشد، تنها اقدامی که میتوانید انجام دهید دریافت گواهی عدم پرداخت (برگه کردن) و درخواست مسدودسازی حساب او است، که بهتنهایی به معنی دریافت پول نیست.
بنابراین:
در معاملات مهم، حتماً قرارداد مکتوب تنظیم کنید.
از دریافت چک از افراد ناشناس جداً خودداری کنید.
هرگز چک شخص ثالث (چکی به نام فرد دیگر) را از طرف مقابل نپذیرید؛ پیگیری حقوقی چنین چکهایی بدون قرارداد، بسیار دشوار خواهد بود.
برگه کردن چک به چه معناست؟
برگه کردن چک یعنی مراجعه به بانک برای دریافت گواهی عدم پرداخت (برگشت چک) زمانی که چک به هر دلیلی (مثلاً نبود موجودی، مغایرت امضا یا مسدود بودن حساب) پاس نمیشود.
🔸 مراحل برگه کردن چک:
مراجعه به بانک صادرکننده چک در تاریخ سررسید یا بعد از آن
ارائه چک به همراه کارت ملی
دریافت گواهی عدم پرداخت (برگشت چک) از بانک
🔸 این گواهی پایه اصلی برای اقدامات حقوقی و کیفری علیه صادرکننده چک محسوب میشود، مثل:
دادخواست مطالبه وجه
شکایت کیفری در صورت وجود شرایط
درخواست صدور اجرائیه
آیا امکان گرفتن چک ضمانت بدون قرارداد وجود دارد؟
نه، چک ضمانت بدون قرارداد مکتوب معمولاً در دادگاه قابل اثبات نیست.